Πιστοληπτική Ικανότητα & Ποσοτικά Κριτήρια!

Η παγκοσμιοποίηση των αγορών σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της Οικονομικής Θεωρίας δημιούργησαν διάφορα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της χρηματοοικονομικής κατάστασης των επιχειρήσεων ακόμη και των Κρατών. Οι τρεις μεγάλοι και πιο γνωστοί Οίκοι αξιολόγησης, Moodys, Stantard & Poors, Ficth σκοπό έχουν να αξιολογούν και να βαθμολογούν με μία συγκεκριμένη κλίμακα την πιστοληπτική ικανότητα χωρών, Ομολόγων, τραπεζών, Μεγάλων επιχειρήσεων.

Τι σημαίνει όμως Πιστοληπτική Ικανότητα ;

Ως πιστοληπτική ικανότητα (αγγλικά: Credit Rating ) ορίζεται η ικανότητα, η αξιοπιστία και η φερεγγυότητα, ενός ατόμου, μιας επιχείρησης ή ακόμα και μιας χώρας στην αποπληρωμή των χρεών της. Η πιστοληπτική ικανότητα έχει τη δυνατότητα να αποκαλύψει σε ένα δανειστή (πχ μια Τράπεζα) ή έναν επενδυτή την πιθανότητα,  να μπορέσει ο δανειολήπτης να ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις χωρίς τον κίνδυνο πτώχευσης που θα επιφέρει επισφάλεια.

Σημαντικό κρίνεται το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής διαβάθμισης χρησιμοποιούνται και για την προσαρμογή επιτοκίων, ασφαλίστρων, καλυμμάτων, εξασφαλίσεων για την έκδοση ενός δανείου.

Σύμφωνα με τα παραπάνω λοιπόν, μια χαμηλή αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας δείχνει έναν υψηλό κίνδυνο αθέτησης ενός δανείου, και, συνεπώς, οδηγεί σε υψηλά επιτόκια ή ακόμα και σε άρνηση εκ μέρους της Τράπεζας να χορηγήσει το δάνειο. Όσο καλύτερη, μεγαλύτερη  είναι η πιστοληπτική ικανότητα του εν δυνάμει δανειολήπτη, τόσο πιο πιθανό είναι μια τράπεζα να εγκρίνει ένα δάνειο ή να επεκτείνει την πίστωση προς τον πρώτο και μάλιστα με ελκυστικούς όρους.

Πως γίνεται όμως η εξέταση της πιστοληπτικής ικανότητας μιας επιχείρησης ;

Στο παρόν άρθρο οι BizExperts θα κάνουμε  αναλυτική περιγραφή του βασικού εργαλείου με το οποίο οι Τράπεζες αξιολογούν την ικανότητα μίας επιχείρησης ώστε να μπορεί να αποπληρώσει και να εξυπηρετήσει ομαλά μιας μορφής τραπεζικού δανεισμού. Οι τραπεζικοί οργανισμοί χρησιμοποιούν τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά κριτήρια για να καταλήξουν στην τελική βαθμολογία, την ονομαζόμενη διαβάθμιση.Η ολοκλήρωση της παρουσίασης του θέματος θα γίνει σε δύο φάσεις με διαχωρισμό των κριτηρίων σε ποσοτικά και ποιοτικά. Στην παρούσα φάση θα περιγράψουμε και θα αναλύσουμε τα ποσοτικά κριτήρια.

Η πιστοληπτική ικανότητα όπως ονομάζεται η δυνατότητα μιας επιχείρησης να αποπληρώσει τον δανεισμό της βαθμολογείται με κλίματα από το 1 (το καλύτερο) μέχρι και 22 που θεωρείται το χειρότερο.

Η αξιολόγηση πραγματοποιείται μέσω των επίσημων χρηματοοικονομικών καταστάσεων της τελευταίας πενταετίας της επιχείρησης. Ουσιαστικά η μελλοντική πιστούχος θα πρέπει να προσκομίσει στην τράπεζα τους Ισολογισμούς, τα Αποτελέσματα Χρήσης, τη Γενική Εκμετάλλευση και τη Διανομή Κερδών των τελευταίων 5 ετών.

Αναφορικά με τα ποσοτικά κριτήρια λαμβάνεται υπόψη:

• το ποσοστό μεταβολής των πωλήσεων. Η μεταβολή λαμβάνεται υπόψη από έτος σε έτος για την τελευταία 5-ετία. Οποιαδήποτε μεταβολή (θετική ή αρνητική) θα πρέπει να αιτιολογείται επαρκώς από την μελλοντική πιστούχο.
• το ποσοστό μεταβολής του μικτού περιθωρίου κέρδους. Το μικτό περιθώριο κέρδους κρίνεται ένας ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας δεδομένου ότι σχετίζεται τόσο με το ύψος των πωλήσεων όσο και με το συνολικό κόστος πωληθέντων. Οι αυξομειώσεις θα πρέπει να αιτιολογούνται επαρκώς. (Ενδεικτικά αύξηση του περιθωρίου μεικτού κέρδους οφείλεται σε αύξηση της τιμής πώλησης ή σε μείωση του κόστους των πωληθέντων).
• το ποσοστό μεταβολής των λειτουργικών εξόδων. Τα λειτουργικά έξοδα αποτελούν έναν ακόμη σημαντικό παράγοντα που λαμβάνεται υπόψη κατά την εξέταση της πιστοληπτικής ικανότητας. Η συσχέτισή του με τις πωλήσεις καθώς και με το μικτό περιθώριο κέρδους προσδιορίζουν σε κάποιο βαθμό αν η οποιασδήποτε μορφής χρηματοδότηση προς μια επιχείρηση θα είναι ομαλή ή όχι. Οποιαδήποτε μεταβολή των λειτουργικών εξόδων θα πρέπει αν αιτιολογηθεί εκτενώς (ενδεικτικά αναφέρεται ότι η αύξηση των λειτουργικών εξόδων ενδέχεται να οφείλεται στην αύξηση του προσωπικού, την αύξηση των μισθών)
• το ποσοστό μεταβολής των καθαρών κερδών. Λαμβάνοντας όλα τα παραπάνω καταλήγουμε στο ποσοστό μεταβολής των καθαρών κερδών. Τόσο το ποσοστό μεταβολής τους όσο και το ύψος τους σε απόλυτα νούμερα αποτελούν σημαντικό παράγοντα κατά την εξέταση της πιστοληπτικής ικανότητας δεδομένου ότι από αυτά μια επιχείρηση θα πληρώσει τα χρεολύσια του δανείου που θα λάβει.
• το ποσοστό μεταβολής των στοιχείων του ενεργητικού (κάθε ένα ξεχωριστά). Αποτελεί σημαντικό παράγοντα κατά την εξέταση της πιστοληπτικής ικανότητας. Ειδικότερα ενδιαφέρουν τόσο τα κυκλοφορούντα στοιχεία (ύψος απαιτήσεων, ύψος ταμείου, ύψος αποθεμάτων) όσο και τα πάγια (αξία οικοπέδων, κτιρίων, μηχανολογικού εξοπλισμού). Αναφορικά με τις απαιτήσεις, λαμβάνεται υπόψη το ποσοστό μεταβολής τους σε σχέση με το ποσοστό μεταβολής των πωλήσεων. Μια αύξηση των πωλήσεων κατά Χ% αιτιολογεί αύξηση των απαιτήσεων κατά το ίδιο ποσοστό (εφόσον ο χρόνος πίστωσης παραμένει ίδιος). Στην αντίθετη περίπτωση θα πρέπει οποιαδήποτε μεταβολή να αιτιολογείται επαρκώς. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στο γεγονός ότι η είσπραξη των απαιτήσεων θα είναι ομαλή και εντός αυτών δεν υπάρχουν επισφαλείς απαιτήσεις. Αναφορικά με το ύψος του ταμείου ενδιαφέρει αν το ύψος του απεικονίζει την πραγματικότητα και εντός αυτού δεν υπάρχουν δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν χωρίς παραστατικά. Το ύψος των αποθεμάτων αποτελεί έναν άλλο σημαντικό παράγοντα ο οποίος λαμβάνεται υπόψη. Αναφορικά με τα πάγια ενδιαφέρει το ποσοστό μεταβολής προκειμένου να διαπιστωθεί αν η επιχείρηση έχει ή όχι υπερπαγιοποίηση. Στην περίπτωση επιχειρήσεων που είναι εντάσεως παγίων (Ξενοδοχειακές Μονάδες) λόγω του μεγέθους η αξία των παγίων είναι υψηλή. Είναι όμως ενδιαφέρον να εξεταστεί, αν μια τέτοια επιχείρηση που επενδύει συνεχώς σε πάγια αυξάνει την απόδοση, κερδοφορία της επιχείρησης.
• το ποσοστό μεταβολής των στοιχείων του παθητικού (και κάθε ένα ξεχωριστά). Ενδιαφέρουν οι μεταβολές των λογαριασμών βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων, Μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων και Καθαρής Θέσης. Αναφορικά με το ποσοστό μεταβολής των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων, ενδιαφέρει η αιτία της αύξηση ή της μείωσης. Το ύψος των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση με τον δείκτη κυκλοφοριακής ταχύτητας υποχρεώσεων. Αναφορικά με τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις λαμβάνεται υπόψη η ποσοστιαία μεταβολή τους. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στη μείωση τους, γεγονός που αποδεικνύει την ομαλή αποπληρωμή ενδεχομένως ενός μακροπρόθεσμου δανείου. Οποιαδήποτε όμως αύξηση ή μείωση θα πρέπει να αιτιολογείται επαρκώς.
• το ποσοστό μεταβολής των ιδίων κεφαλαίων. Ουσιαστικά πρόκειται για την ποσοστιαία μεταβολή της καθαρής θέσης. Πρόκειται για ομάδα κονδυλίων που έχουν σημαντική βαρύτητα κατά την εξέταση της πιστοληπτικής ικανότητας. Οποιαδήποτε μεταβολή θα πρέπει να αιτιολογείται επαρκώς.
• Αριθμοδείκτες. Οι αριθμοδείκτες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό παράγοντα που προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό την έννοια της διάρθρωση των οικονομικών στοιχείων. Οι κατηγορίες των αριθμοδεικτών που μελετώνται είναι:
  • Ρευστότητας (άμεσης ρευστότητας, κυκλοφοριακής ρευστότητας)
  • Διάρθρωσης (Σύνολο υποχρεώσεων / ίδια κεφάλαια, Σύνολο υποχρεώσεων / Operating EBIDTA, Σύνολ Υποχρεώσεων / Σύνολο Ενεργητικού, Καθαρές Πωλήσεις / Κεφάλαιο κίνησης, Δανεισμός / Operating EBITDA)
  • Κάλυψης Τραπεζικών Οφειλών (Κάλυψη τόκων από EBIT, Κάλυψη τόκων από Operating EBITDA, Κάλυψη Τραπεζικών Οφειλών από Operating EBITDA, Ταμειακή Κάλυψη Τραπεζικών Οφειλών).
  • Κυκλοφοριακής Ταχύτητας (Πωλήσεις / Σύνολο Ενεργητικού, Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Αποθεμάτων, Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Απαιτήσεων, Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Υποχρεώσεων, Καθαρές Λειτουργικές Ανάγκες)
  • Αποδοτικότητας (Καθαρά κέρδη / Ίδια κεφάλαια, Απόδοση επί  Ενεργητικού)
• Κατάσταση cash flow. Πρόκειται ουσιαστικά για την κατάσταση ταμειακών ροών. Λαμβάνει σημαντική βαρύτητα κατά την εξέταση πιστοληπτικής ικανότητας δεδομένου ότι προσδιορίζει τις πηγές και χρήσεις κεφαλαίου και αποδεικνύει αν η επιχείρηση έχει ταμειακό πλεόνασμα ή έλλειμμα.

Στην επόμενη φάση θα αναπτύξουμε τα ποιοτικά κριτήρια ολοκληρώνοντας την παρουσίαση του θέματος.