Συγκεντρωτισμός και Αποκέντρωση στη λήψη Επιχειρηματικών Αποφάσεων
Στο σημερινό άρθρο θα προσπαθήσουμε να σας παρουσιάσουμε δύο διαφορετικές μορφές λήψης αποφάσεων που βρίσκουν εφαρμογή σε μεγάλους και μικρούς οργανισμούς ή επιχειρήσεις.
Μια επιχείρηση καθημερινά καλείται να λαμβάνει αποφάσεις που σχετίζονται με την χάραξη στρατηγικής αλλά και με την λειτουργία της. Όμως που και από ποιόν θα πρέπει να λαμβάνοντας οι αποφάσεις; Και πως θα πρέπει να υιοθετείται η δομή ενός οργανισμού ή μιας επιχείρησης; Ο Συγκεντρωτισμός και η Αποκέντρωση είναι δύο αντίθετοι τρόποι για την μεταβίβαση της εξουσίας λήψης αποφάσεων και για την οργάνωση των επιχειρήσεων.
Τι σημαίνει όμως Συγκεντρωτισμός; ουσιαστικά είναι εκείνη η διαδικασία μεταφοράς και ανάθεσης εξουσίας λήψεως αποφάσεων σε υψηλότερα επίπεδα της οργανωτικής ιεραρχίας. Σε έναν συγκεντρωτικό οργανισμό η λήψη αποφάσεων μεταβιβάζεται σε υψηλότερα επίπεδα ή βαθμίδες εξουσίας όπως το head office η το corporate office ή τον CEO. Γνώσεις πληροφορίες και ιδέες είναι συγκεντρωμένες στη κορυφή και οι αποφάσεις διατρέχουν από πάνω προς τα κάτω τον οργανισμό. Η έκταση του ελέγχου των υψηλόβαθμων στελεχών είναι σχετικά ευρεία καθώς υπάρχουν σχετικά πολλά επίπεδα.
Τι σημαίνει Αποκέντρωση; είναι εκείνη η διαδικασία μεταφοράς και της ανάθεσης εξουσίας λήψεως αποφάσεων σε χαμηλότερα επίπεδα της οργανωτικής ιεραρχίας. Η εξουσία λήψης αποφάσεων μεταβιβάζεται σε επίπεδα ή βαθμίδες εξουσίας όπως τομείς υποκαταστήματα τμήματα θυγατρικών. Γνώσεις πληροφορίες και ιδέες είναι συγκεντρωμένες στη βάση της ιεραρχίας και διατρέχουν από κάτω προς τα πάνω τον οργανισμό. Η έκταση ελέγχου από τα υψηλόβαθμα στελέχη είναι σχετικά μικρή και υπάρχουν λίγες σε αριθμό βαθμίδες εξουσίας γιατί υπάρχει περισσότερη αυτονομία.
Αναφορικά με την αποκέντρωση υπάρχουν τρεις τύποι:
Α. Η διοικητική αποκέντρωση. Είναι η πιο αδύναμη μορφή της αποκέντρωσης. Η εξουσία λήψης αποφάσεων αναδιανέμεται σε χαμηλότερα ή περιφερειακά επίπεδα της οργανωτικής ιεραρχίας.
Β. Εξουσιοδότηση. Αποτελεί μια πιο εκτεταμένη μορφή της αποκέντρωσης. Μέσα από αυτήν η ευθύνη για τη λήψη αποφάσεων ανατίθεται σε ημι-αυτόνομους οργανισμούς που δεν ελέγχονται εξολοκλήρου από τον κεντρικό Οργανισμό αλλά είναι υπόλογοι σε αυτόν.
Γ.Η πλήρης μεταβίβαση. Αποτελεί τον τρίτο τύπο της αποκέντρωσης. Η εξουσία για λήψη αποφάσεων μεταβιβάζεται πλήρως σε άλλους αυτόνομους οργανισμούς.
Ποια είναι όμως τα δυνατά σημεία καθενός από τους παραπάνω δύο τρόπους λήψης αποφάσεων αναφορικά με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ;
Για τον Συγκεντρωτισμό αναφέρονται:
- Φιλοσοφία και έμφαση : έλεγχος από πάνω προς τα κάτω, ηγεσία, όραμα, στρατηγική
- Λήψη αποφάσεων: δυνατή, αυταρχική, οραματική χαρισματική
- Οργανωσιακή αλλαγή: προσανατολισμένη στη κορυφή, το όραμα του ηγέτη
- Εκτέλεση: αποφασιστική, γρήγορη, συντονισμένη, ικανή να ανταποκριθεί γρήγορα σε σημαντικά θέματα και αλλαγές
- Ομοιομορφία: χαμηλό ρίσκο διαφωνίας ή εμπλοκής ανάμεσα σε τμήματα του οργανισμού
Για την Αποκέντρωση αναφέρονται:
- Φιλοσοφία και έμφαση: έλεγχος από κάτω προς τα πάνω, πολιτική πολιτιστική και μαθησιακά δυναμική
- Λήψη αποφάσεων: δημοκρατική, συμμετοχική και λεπτομερείς, άμεση, αποτελεσματική
- Οργανωσιακή αλλαγή: αναδυόμενη από την αλληλεπίδραση, οργανωτική, δυναμική
- Εκτέλεση: εξελικτική, αναδυόμενη , ευέλικτη στο να υιοθετήσει χαμηλότερης βαρύτητας θέματα και αλλαγές, μείωση της γραφειοκρατίας
- Συμμετοχή, λογοδοσία: χαμηλό ρίσκο ευθυνοφοβίας, διαφάνεια, υπευθυνότητα
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω εγείρονται ορισμένα ερωτήματα. Πρέπει ένας Οργανισμός να επιλέξει ή να υιοθετήσεις υποχρεωτικά έναν από τους δύο τρόπους λήψης αποφάσεων; Μπορεί μια επιχείρηση να προσαρμόζει τον τρόπο λήψης αποφάσεων είτε στον ένα είτε στον άλλο τρόπο και ανάλογα με τις καταστάσεις που αντιμετωπίζει; Ποια προβλήματα απαιτούν υιοθέτηση του ενός ή του άλλου τρόπου λήψης αποφάσεων;
Οι Bizexperts εκτιμούμε ότι τα παραπάνω δύο συστήματα λήψης αποφάσεων ( που αποτελούν και μορφές ηγεσίας) έχουν και μειονεκτήματα. Ποια είναι αυτά; Η απάντηση είναι τα πλεονεκτήματα του άλλου συστήματος.
Κατά την άποψή μας δεν είναι απαραίτητη η υιοθέτηση αυτούσια του ενός ή του άλλου συστήματος λήψης αποφάσεων. Το κάθε ένα περιέχει πολύ σημαντικά θετικά στοιχεία, η επιμέρους εφαρμογή των οποίων ίσως είναι απαραίτητη για την μεγιστοποίηση της ωφέλειας από μια απόφαση που θα ληφθεί. Ουσιαστικά οι bizexperts εκτιμούμε ότι η εφαρμογή και των δύο συστημάτων (ανάλογα με την κρισιμότητα της απόφασης, το μορφωτικό επίπεδο του προσωπικού και των στελεχών, τα χαρακτηριστικά του ηγέτη, την ευθυνοφοβία των υπαλλήλων, την γνώση του αντικειμένου τόσο του ηγέτη όσο και των εργατών) ίσως είναι ωφελιμότερη από το να διαλέξετε να εφαρμόσετε για την επιχείρηση σας ή το ένα ή το άλλο.
Στα παρακάτω σχήματα 1 και 2 απεικονίζεται ο Συγκεντρωτισμός και η Αποκέντρωση στην Λήψη αποφάσεων.
Σχήμα 1: Συγκεντρωτισμός
Σχήμα 2: Αποκέντρωση
(πηγή:12manage, Φλογαΐτης 1979 Aνδρέου και Παπακωνσταντίνου 1990, Κατσαρός 2008)
Write a Comment