Η επιστήμη της Επιχειρησιακής Έρευνας και η διαδικασία του Σχεδιασμού στη διαμόρφωση Στρατηγικής των Επιχειρήσεων

Η διοίκηση μίας επιχείρησης είναι η δυναμική εκείνη διαδικασία, η οποία συντονίζοντας και αξιοποιώντας όλους τους πόρους (ανθρώπινο δυναμικό, υλικούς, άυλους κλπ) που διαθέτει, στοχεύει στην επιτυχή υλοποίηση μελλοντικών και δομημένων, με ρεαλισμό, στόχων.

Η επιστήμη της διοίκησης έχει μεγάλη ιστορική αναδρομή, μέσα από την οποία εξελίχθηκε   και προσεγγίζεται σήμερα από τα ανώτερα στελέχη των επιχειρήσεων.

Ένα σημαντικό γεγονός και ταυτόχρονα κίνητρο, για μία διαφορετική προσέγγιση της, από τις μέχρι τότε επιστημονικές μεθόδους και σκέψεις, αποτέλεσε η ανάγκη που προέκυψε για αποτελεσματική επίλυση στρατιωτικών επιχειρησιακών προβλημάτων κατά τον Β` Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε δόθηκε η δυνατότητα σε εξειδικευμένους επιστήμονες διαφόρων γνωστικών αντικειμένων να ερευνήσουν, αξιολογήσουν, αναπτύξουν, επιλέξουν και τέλος να εφαρμόσουν τα καλύτερα δυνατά σχέδια – λύσεις. Η προσέγγιση αυτή αναγνωρίστηκε ως επιτυχής, αξιολογήθηκε θετικά για την προσφορά της και συνειδητά υιοθετήθηκε και εφαρμόστηκε από τα μετέπειτα διοικητικά στελέχη επιχειρήσεων. Αυτή είναι η θεωρία της Επιχειρησιακής Έρευνας.

Η δομημένη διοικητική μορφή των ελληνικών επιχειρήσεων με κυρία χαρακτηριστικά εκείνα των Μικρομεσαίων, Μικρών και Πολύ Μικρών, καθώς και η ισχυρή σχέση οικογενειακής ιδιοκτησίας και διοίκησης, ενισχύουν την ανάγκη υιοθέτησης και εφαρμογής της επιστημονικής αυτής μορφής διοίκησης. Η συμμετοχική δράση εξειδικευμένων επιστημών σε πεδία οικονομικής, marketing, ελεγκτικής, νομικής, διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και σε άλλα, κρίνεται αναγκαία και ικανή συνθήκη για τη διαμόρφωση, καθώς και εφαρμογή αυτής της διαδικασίας. Η συνεισφορά γνώσεων και εμπειριών προσφέρει τη δυνατότητα να αξιοποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα και αφού προσαρμοστούν στη φιλοσοφία και τη λειτουργία της κάθε επιχείρησης, να αναπτυχθούν και να εφαρμοστούν οι καταλληλότερες επιλογές – λύσεις.

Η διαδικασία της διοίκησης, υλοποιείται μέσα από τα στάδια του σχεδιασμού, της οργάνωσης, της καθοδήγησης και του ελέγχου και ενισχύεται από μία συνεχή επαναξιολόγηση και αυτοαξιολόγηση με πιθανές τροποποιήσει της. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει το στάδιο του σχεδιασμού ή αλλιώς προγραμματισμού μίας επιχείρησης, γιατί αποτελεί ουσιαστικά το υπόβαθρο εκείνο πάνω στο οποίο διαμορφώνονται οι στόχοι και οι δραστηριότητες της, από τις καθημερινές έως και τις μακροπρόθεσμα μελλοντικές. Για τα επόμενα θα κάνουμε αναφορά σε άλλα άρθρα μας.

Αναλόγως της χρονικής διάρκειας του πλάνου σχεδίασης, αυτό διακρίνεται στο λειτουργικό ή τακτικό και στο στρατηγικό. Στην πρώτη περίπτωση, ο ορίζοντας είναι βραχυπρόθεσμος και αφορά στη διαμόρφωση ενός πλάνου για την καθημερινή λειτουργία της επιχείρησης που εφαρμόζεται από τα αντίστοιχα επίπεδα διοίκησης, ενώ στη δεύτερη είναι μακροπρόθεσμος και αφορά στη συνολική λειτουργία της, ενώ εφαρμόζεται από τα ανώτερα διοικητικά κλιμάκια. Η σημαντικότητα και η σπουδαιότητα τους δεν τα διαχωρίζει, καθώς τα καθιστά άμεσα συσχετιζόμενα.

Ο τακτικός ή ο στρατηγικός σχεδιασμός, αποτελεί ουσιαστικά την ίδια διαδικασία με διαφορετικό όμως χρονικό προσανατολισμό και επίπεδο διοίκησης.

Στην σημερινή εποχή η επιχείρηση πρέπει να μπορεί να χαρτογραφεί και να σκιαγραφεί το μέλλον της. Για να γίνει αυτό πρέπει να υπάρχει στρατηγική με προσεκτικό σχεδιασμό και ξεκάθαρες κατευθύνσεις.

Ο σχεδιασμός είναι διαδικασία, η οποία ως πυξίδα κατευθύνει τη διοίκηση της επιχείρησης να προσεγγίσει, το επιθυμητά αντικειμενικό αποτέλεσμα.

Η διαμόρφωση του δεν ακολουθεί μία συνηθισμένη συνταγή, η οποία απλά αναπαράγεται σε όλες τις επιχειρήσεις από τις διοίκησης τους. Είναι έργο πολύπλοκο και με σημαντική δυναμική, γιατί αφορά έναν ζωντανό οργανισμό, την επιχείρηση. Ταυτόχρονα, προστατεύει από την αβεβαιότητα και το ρίσκο που έχει το μέλλον, καθώς η δραστηριοποίηση και η λειτουργία της παύει να είναι τυχαία, απροετοίμαστη και απρογραμμάτιστη.

Στα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα συμπεριλαμβάνονται ακόμα η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα, γιατί στηρίζεται στα στοιχεία του παρελθόντος, επιλέγει στο παρόν και ολοκληρώνει στο μέλλον.

Συγκεντρώνοντας, ο σχεδιασμός απαντάει σε θέματα αντιμετώπισης της πραγματικότητας, όπως είναι οι μεταβολές και η αστάθεια του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος που δρα η επιχείρηση. Δίνει σαφής και ξεκάθαρες απαντήσεις στα ερωτήματα:

Ποιοι είμαστε και Που είμαστε–

Τι θέλουμε και Που θέλουμε να πάμε –

Πως θα πάμε

Βασικό μέλημα είναι μέσα από τη χρήση και αξιοποίηση επιστημονικών εργαλείων να αποκωδικοποιηθεί η αβεβαιότητα και η αστάθεια του περιβάλλοντος και να ενδυναμωθεί η επιχειρηματική προσπάθεια στην αντιμετώπιση του ανταγωνισμού.

Σήμερα, η διαμόρφωση της στρατηγικής διασφαλίζει τη βιωσιμότητα μίας επιχείρησης, ενώ το είδος και το μέγεθος μίας επιχείρησης δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα, αφού κρίνεται σημαντική από την μεγάλη πολυεθνική, έως και την πολύ μικρή επιχειρησιακή μονάδα (κατηγορίες τύπου: ΜΜΕ, ΜΕ, ΠΜΕ).

Πηγή: Μ. Κουτούζης, (1999), «Γενικές Αρχές Μάνατζμεντ», Τόμος Α, Πάτρα, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.