Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (Α.Ε.Π.) – Μεταβλητές & Τρόποι Υπολογισμού

Στο σημερινό άρθρο θα προσεγγίσουμε τη σημαντική έννοια του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Ε.Π.).

Ποια είναι η σημασία του και πως υπολογίζεται; Ποιες είναι οι βασικές μεταβλητές που λαμβάνονται υπόψη; Ποιοι είναι οι τρόποι αριθμητικού του προσδιορισμού; 

Με τον όρο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε αγοραίες τιμές εννοούμε το τελικό αποτέλεσμα της παραγωγικής δραστηριότητας των παραγωγών μόνιμων κατοίκων της χώρας. Τρεις είναι οι τρόποι υπολογισμού με κοινό αποτέλεσμα.

Ο πρώτος τρόπος υπολογισμού του Α.Ε.Π. είναι η Μέθοδος Παραγωγής, που βασίζεται στον παρακάτω τύπο:

Παραγωγή Αγαθών και Υπηρεσιών (σε βασικές τιμές)

–  Ενδιάμεση Ανάλωση (σε αγοραίες τιμές)

= Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (σε βασικές τιμές)

+ Φόροι στα προϊόντα

–  Επιδοτήσεις στα προϊόντα

= Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε Αγοραίες τιμές

Επεξηγώντας τις παραπάνω μεταβλητές έχουμε:

Με τον όρο παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών εννοούμε την αξία των προϊόντων που παράγονται κατά την διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους.

Η ενδιάμεση ανάλωση είναι η αξία των προϊόντων που καταναλώνονται ως εισροές από την παραγωγική διαδικασία κατά την διάρκεια του ημερολογιακού έτους. Εξαίρεση αποτελούν τα πάγια αγαθά, η κατανάλωση των οποίων θεωρείται ως ανάλωση πάγιου κεφαλαίου.

Η Ακαθάριστη Προστιθέμενη αξία, (Α.Π.Α.), είναι το αποτέλεσμα της παραγωγής, η οποία αποτιμάται σε βασικές τιμές μείον την ενδιάμεση ανάλωση, η οποία αποτιμάται σε τιμές αγοράς. Η Α.Π.Α. υπολογίζεται πριν την ανάλωση του πάγιου κεφαλαίου.

Οι φόροι μείον τις επιδοτήσεις στα προϊόντα είναι φόροι ή επιδοτήσεις που πληρώνονται (ή εισπράττονται) ανά μονάδα αγαθού ή υπηρεσίας που παράγεται ή είναι αντικείμενο συναλλαγής. Στους παραπάνω φόρους εμπεριέχονται οι φόροι προστιθέμενης αξίας, φόροι και δασμοί εισαγωγών και λοιποί φόροι, όπως χαρτοσήμου στις πωλήσεις των αλκοολούχων ποτών και καπνού.

Κατά τον υπολογισμό της Προστιθέμενης Αξίας η παραγωγή αποτιμάται σε βασικές τιμές, ενώ η ενδιάμεση ανάλωση σε τιμές αγοραστή. Η διαφορά των φόρων και επιδοτήσεων αθροίζεται στην προστιθέμενη αξία και το Α.Ε.Π. που προκύπτει αποτιμάται σε τιμές αγοράς.

 

Ο δεύτερος τρόπος υπολογισμού είναι η Μέθοδος της Δαπάνης, με βάση τον παρακάτω τύπο:

Τελική καταναλωτική δαπάνη νοικοκυρών

+ τελική καταναλωτική δαπάνη Μη Κερδοσκοπικών Ιδρυμάτων που Εξυπηρετούν Νοικοκυριά (Μ.Κ.Ι.Ε.Ν.)

= Ιδιωτική Τελική καταναλωτική δαπάνη

+ Τελική καταναλωτική δαπάνη Γενικής Κυβέρνησης

= Συνολική Καταναλωτική Δαπάνη

+ ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου

+ μεταβολές αποθεμάτων

+ εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών

– εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών

= Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε Αγοραίες τιμές

Αναλύοντας τις μεταβλητές του τύπου έχουμε:

Με τον όρο τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών εννοούμε τις δαπάνες για αγαθά και για υπηρεσίες των θεσμικών μονάδων μόνιμων κατοίκων της χώρας, που γίνονται χρήση για την άμεση ικανοποίηση των ατομικών αναγκών ή των συλλογικών αναγκών των μελών που απαρτίζουν μία κοινότητα.

Η τελική καταναλωτική δαπάνη των Μ.Κ.Ι.Ε.Ν. είναι οι δαπάνες που πραγματοποιούν τα Συνδικάτα, επαγγελματικές ενώσεις, εκκλησίες, Πολιτικά κόμματα, φιλανθρωπικά ιδρύματα, λέσχες αθλητισμού.

Το άθροισμα των δύο παραπάνω μας δίνει την ιδιωτική τελική καταναλωτική δαπάνη που περιλαμβάνει τη δαπάνη των νοικοκυριών και των Μ.Κ.Ι.Ε.Ν..

Η τελική καταναλωτική δαπάνη της Γενικής Κυβέρνησης περιλαμβάνει τις δαπάνες (συμπεριλαμβανομένων και των τεκμαρτών δαπανών) που πραγματοποίησε η Γενική Κυβέρνηση, είτε για ατομική κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών, είτε για καθαρές πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών. Οι παραπάνω δαπάνες διαχωρίζονται σε δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης για ατομική κατανάλωση και σε δαπάνες για συλλογική κατανάλωση υπηρεσιών.

Οι ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου αποτελούνται από τις αγορές μείον τις πωλήσεις από τους παραγωγούς μόνιμους κατοίκους κεφαλαιακών αγαθών της χώρας, κατά τη διάρκεια μιας δεδομένης περιόδου, συν τις προσθήκες στην αξία μη παραχθέντων αγαθών που προκύπτουν από την παραγωγική διαδικασία παραγωγών ή θεσμικών μονάδων. Τα πάγια αγαθά διακρίνονται σε υλικά και άϋλα, είναι αποτέλεσμα παραγωγικής διαδικασίας και χρησιμοποιούνται, συνεχώς ή επανειλημμένα, στην παραγωγική διαδικασία για περισσότερο του ενός έτους. Οι ακαθάριστες επενδύσεις συμπεριλαμβάνουν την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου.

Οι μεταβολές αποθεμάτων μετρώνται με βάση την αξία των εισόδων στα αποθέματα μείον την αξία των εξόδων από τα αποθέματα, καθώς και τις τυχόν απώλειες των αγαθών που ανήκουν σε αυτά.

Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αφορούν πωλήσεις ή ανταλλαγές αγαθών, δώρα ή χορηγίες μόνιμων κατοίκων σε μη μόνιμους κατοίκους της χώρας.

Οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αφορούν πωλήσεις ή ανταλλαγές αγαθών, δώρα ή χορηγίες μη μόνιμων κατοίκων σε μόνιμων κατοίκων της χώρας.

Πολύ σημαντικό θεωρείται το γεγονός ότι οι εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών αποτιμώνται «ελεύθερα στο πλοίο» (f.o.b) στα σύνορα της χώρας εξαγωγής. Οι εισαγωγές αγαθών αποτιμώνται με βάση την αξία «κόστους-ασφάλειας-ναύλου» (cif) στα σύνορα της χώρας εισαγωγής.

 

Ο τρίτος και τελευταίος τρόπος υπολογισμού είναι η Μέθοδος Εισοδήματος, με βάση τον παρακάτω τύπο:

Αμοιβές εξαρτημένης εργασίας

+ Ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα / μεικτό εισόδημα

+ φόροι στην παραγωγή και τις εισαγωγές

– επιδοτήσεις στην παραγωγή

=Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιμές

Το πλαίσιο των μεταβλητών του συγκεκριμένου τύπου είναι:

Με τον όρο αμοιβές εξαρτημένης εργασίας εννοούμε την συνολική αμοιβή, είτε σε μετρητά, είτε σε είδος, που καταβάλλεται από τον εργοδότη στον εργαζόμενο, ως ανταπόδοση της εργασία που πρόσφερε ο τελευταίος κατά την διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους. Στις παραπάνω αμοιβές υπολογίζονται και οι υποχρεωτικές, καθώς και οι προαιρετικές εισφορές των εργοδοτών προς την κοινωνική ασφάλιση.

Το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα είναι είτε το πλεόνασμα, είτε το έλλειμμα, από τις παραγωγικές δραστηριότητες πριν ληφθούν υπόψη τόκοι, ενοίκια, επιβαρύνσεις που οι παραγωγικές μονάδες πρέπει να πληρώσουν ή να εισπράξουν, ως δανειζόμενοι ή  ιδιοκτήτες περιουσιακών στοιχείων.

Το μεικτό εισόδημα είναι η αμοιβή για εργασία που παρασχέθηκε από τον ιδιοκτήτη μιας μη ανώνυμης εταιρικής επιχείρησης.

Οι φόροι και οι επιδοτήσεις στην παραγωγή και τις εισαγωγές αποτελούνται από μονομερείς πληρωμές σε μετρητά ή σε είδος, εισπραττόμενες (φόροι) ή πληρωτέες  (επιδοτήσεις) από τη Γενική Κυβέρνηση ή από Οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε σχέση με την παραγωγή ή εισαγωγή αγαθών και υπηρεσιών, την απασχόληση, την ιδιοκτησία ή τη χρήση γης, κτιρίων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή. Οι φόροι και οι επιδοτήσεις στην παραγωγή και τις εισαγωγές αποτελούνται από φόρους και επιδοτήσεις στα προϊόντα  και από λοιπούς φόρους και επιδοτήσεις στην παραγωγή.

 Όπως προαναφέραμε και οι τρεις τρόποι υπολογισμού οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα.

Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της Ελλάδας καταγράφεται στον πίνακα που ακολουθεί για το χρονικό διάστημα 2006 – 2014:

Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν 2006 – 2014 (Ποσά σε εκατ.€)

Γίνεται αντιληπτή η πτωτική πορεία του δείκτη σε βάθος 8ετίας, δηλώνοντας τη συνεχή συρρίκνωση της παραγωγικής δραστηριότητας των παραγωγών μόνιμων κατοίκων της χώρας.

Για την εξαγωγή αξιόλογων συμπερασμάτων το Α.Ε.Π. θα πρέπει να συνεξετάζεται και με άλλα σημαντικά μεγέθη της οικονομίας της χώρας, όπως το Δημόσιο Χρέος, η Ανεργία (εγγεγραμμένη και μη), το μέγεθος των μη καλλιεργούμενων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, το σύνολο του πληθυσμού, το σύνολο του ενεργού εργατικού δυναμικού κ.λ.π..

Στα πλαίσια αυτά, η Ομάδα Ανάλυσης Δεδομένων Bizexperts σας απέδωσε μία αναλυτική εικόνα για τον τρόπο που υπολογίζεται το Α.Ε.Π. της χώρας, καθώς και των μεταβλητών που το συνθέτουν.

 

(πηγή: Τράπεζα Ελλάδος, Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους, Ελληνική Στατιστική Αρχή)